سفری در دنیای غذاهای مراسم ترحیم در ایران
غذای مراسم ترحیم در هر منطقه از ایران، نشاندهندهی تنوع فرهنگی و آداب و رسوم غذایی آن منطقه است. پذیرایی از عزاداران با غذا، نمادی از همدلی و مهماننوازی است. این عمل نشان میدهد که خانواده متوفی، با وجود غم از دست دادن عزیزش، همچنان به دیگران اهمیت میدهد و از آنها پذیرایی میکند.پذیرایی از عزاداران با غذا، یکی از رسوم دیرینه ایرانیان است که از نسلی به نسل دیگر منتقل شده است.در این مقاله از سایت تالار جام جم قصد داریم به برسی غذاهای مراسم ترحیم در نقاط مختلف ایران بپردازیم.
غذاهای رایج در مراسم ترحیم در مناطق مختلف ایران
غذاهای محلی محبوب در مراسم ترحیم شمال ایران
آش محلی: انواع مختلفی از آش مانند آش رشته، آش دوغ و آش ترش در مراسم ترحیم شمالی ها سرو می شود. این آش ها معمولاً با سبزی های محلی، حبوبات و ادویه های مخصوص تهیه می شوند.
باقلا قاتق: این غذای محبوب گیلانی که از باقلا، سیر، تخم مرغ و شوید تهیه می شود، گاهی اوقات در مراسم ترحیم نیز طبخ می شود.
کال کباب: اگرچه کال کباب بیشتر به عنوان پیش غذا یا عصرانه شناخته می شود، اما گاهی اوقات در مراسم ترحیم نیز سرو می شود. این غذا از بادمجان کبابی، گردو، انار و چوچاق تهیه می شود.
مرغ ترش: این غذای خوش طعم و پرطرفدار گیلانی، با ترکیبی از مرغ، رب انار، سبزی های معطر و گردو، گاهی اوقات در مراسم های خاص از جمله مراسم ترحیم نیز پخته می شود.
ماهی شور: ماهی شور به همراه برنج و سبزی خوردن، یکی از غذاهای رایج در بسیاری از مناطق شمال ایران است و در مراسم ترحیم نیز سرو می شود.
انواع کباب: کباب های مختلف مانند کباب کوبیده، جوجه کباب و کباب برگ، به ویژه در مناطق ساحلی شمال، در مراسم ترحیم سرو می شوند.
شیر برنج: شیر برنج به عنوان یک دسر سبک و خوشمزه، در پایان مراسم ترحیم سرو می شود.
ویژگی های غذاهای ترحیم در شمال ایران
سادگی و مقوی بودن: غذاهای سرو شده در مراسم ترحیم معمولاً ساده و مقوی هستند و از مواد اولیه محلی و تازه تهیه می شوند.
توجه به فصل: نوع غذاهای سرو شده در مراسم ترحیم، با توجه به فصل تغییر می کند. به عنوان مثال، در فصل زمستان، آش های گرم و غذاهای پرکالری ترجیح داده می شود.
اهمیت سبزیجات: سبزیجات تازه و محلی، یکی از اجزای اصلی بسیاری از غذاهای سرو شده در مراسم ترحیم شمال ایران هستند.
غذاهای سنتی در مراسم ترحیم جنوب
در مراسم ترحیم در مناطق جنوبی ایران، به ویژه خوزستان و آبادان، غذاهای سنتی با طعمی خاص و اصیل، نماد مهماننوازی و همدلی مردم این خطه است. این غذاها اغلب ساده و مقوی بوده و با استفاده از مواد اولیه محلی تهیه میشوند.
برخی از غذاهای رایج در این مراسمها عبارتند از:
قلیه ماهی: این غذای مشهور جنوبی با ترکیبی از ماهی تازه، سبزیهای معطر، رب انار و ادویههای مخصوص تهیه میشود. قلیه ماهی به دلیل طعم ترش و ملس خود، بسیار محبوب است.
ماهی شکم پر: ماهی را با ترکیبی از برنج، سبزیجات، ادویه و مغزها پر کرده و در فر یا روی حرارت میپزند.
کباب کوبیده: کباب کوبیده از گوشت چرخکرده، پیاز و ادویه تهیه میشود و روی ذغال کباب میشود.
خورش خلال بادام: این خورش با گوشت، بادام خلال شده، پیاز، زعفران و ادویههای مخصوص تهیه میشود و طعمی شیرین و دلچسب دارد.
غذاهای سنتی در مراسم ترحیم مشهد
شله: شله یکی از غذاهای سنتی و معروف مشهد است که بیشتر برای خیرات و مراسمهای عزاداری پخته میشود. این غذا با گوشت، حبوبات، برنج و ادویههای مختلف تهیه میشود و طعمی بسیار لذیذ دارد.
دیگچه: دیگچه یک دسر خوشمزه و سنتی مشهدی است که از شیر، برنج، شکر و زعفران تهیه میشود. دیگچه معمولاً در مراسم مذهبی و به عنوان غذای نذری پخته میشود.
غذاهای سنتی در مراسم ترحیم تبریز
خورش ها: خورش های محلی مانند خورش هویج، خورش قورمه سبزی و خورش کدو تنبل نیز در این مراسم سرو می شوند. این خورش ها معمولاً با برنج یا نان میل می شوند.
کوفته تبریزی: گرچه کوفته تبریزی به عنوان غذای اصلی و مجلسی شناخته می شود، اما در برخی موارد به دلیل زمان بر بودن پخت آن، در مراسم ترحیم کمتر تهیه می شود.
غذاهای سنتی در مراسم ترحیم سیستان و بلوچستان
کراهی: این غذا که با نامهای کارائی، کارایی و کرایی نیز معروف است، یک نوع کاری بلوچی با سس غلیظ است. کراهی از گوشت (گوشت بره، گوسفند، گوساله، میگو، بز، شتر و غیره) با ماست، سبزیجات، سیر، پیاز، زنجبیل و ادویههای معطر تهیه میشود.
پلو بریانی: این غذا که در بسیاری از مناطق جنوبی ایران محبوب است، ترکیبی از پلو و بریانی است. پلو بریانی از گوشت مرغ، گوشت گوسفند یا گوساله، میگو، ماهی، بز، شتر و غیره با ماست، سبزیجات، سیر، پیاز، زنجبیل و ادویههای معطر تهیه میشود.
تنوری: تنوری یا تنورچه یکی از غذاهایی است که عمدتاً جهت مجالس مجلل طبخ میشود و آن عبارت است از به سیخ کشیدن یک لاشه کامل گوشت قرمز و پخت آن در تنور.
غذاهای سنتی در مراسم ترحیم یزد
آش ماش: یکی از معروفترین غذاهای یزدی است که در مراسم ترحیم به ویژه در منطقه منشاد و مهریز بسیار محبوب است. آش ماش یزدی با ترکیباتی مانند ماش، سبزی آش، برنج، رب گوجه، پیازداغ و نعنا داغ تهیه میشود و اغلب به عنوان صبحانه در روزهای اول عزاداری سرو میشود.
خورش به آلو: این خورش ترش و شیرین با گوشت گوسفند یا مرغ تهیه میشود و به عنوان یک غذای مجلسی در مراسم ترحیم یزدیها استفاده میشود.
قیمه نخود: این قیمه که با نخود و گوشت تهیه میشود، یکی دیگر از غذاهای محبوب یزدیها است و در مجالس و مراسم مختلف از جمله مراسم ترحیم طبخ میشود.
غذاهای سنتی در مراسم ترحیم اصفهان
یخنی لوبیا: این غذا که به شکل حلیم پخته میشود، از محبوبترین غذاهای محلی اصفهان است. یخنی لوبیا با ترکیباتی مانند گوشت گوسفند، لوبیا سفید، پیاز، برنج، جعفری و شنبلیله، تره و ادویه به کار برده میشود. مردم اصفهان این غذا را معمولاً در ظروف مسی میپزند و آن را با نان میل میکنند.
بریانی اصفهانی: این غذا ترکیبی از برنج، گوشت، سیب زمینی، پیاز و ادویههای مخصوص است که با نان سرو میشود. بریانی اصفهانی به دلیل طعم لذیذ و روش پخت خاصش، یکی از غذاهای محبوب در مراسم ترحیم است.
شله بریون زیره: این غذا یک نوع حلیم است که با برنج، گوشت، زیره و ادویههای مخصوص تهیه میشود. شله بریون زیره به دلیل طعم خاص و عطر دلنشینش، یکی از غذاهای محبوب در مراسم ترحیم است.
نتیجه گیری
غذاهای مراسم ترحیم در ایران، صرفاً یک وعده غذایی نیستند؛ بلکه آیینهای هستند که فرهنگ غنی و متنوع هر منطقه را به نمایش میگذارند. این غذاها، با توجه به رسوم و اعتقادات محلی، از تنوع بسیار زیادی برخوردارند و هر کدام داستانی برای گفتن دارند.
از شمال ایران با کشمش پلو و مرغ گرفته تا جنوب با ماهی و برنج، و از مرکز ایران با چلوکباب و قیمه نثار تا شرق با غذاهای محلی خاص خود، هر منطقه از ایران، غذای خاصی را برای مراسم ترحیم در نظر میگیرد. این تنوع، نشان از اهمیت غذا در فرهنگ ایرانی و نقش آن در ایجاد پیوند بین افراد دارد.
در برخی مناطق، غذاهای مراسم ترحیم نماد سوگواری و عزاداری هستند و در برخی دیگر، نشانهای از مهماننوازی و احترام به درگذشته محسوب میشوند. در هر صورت، غذاهای مراسم ترحیم همواره به عنوان یکی از عناصر اصلی این مراسمها بوده و نقش مهمی در آرامش روح درگذشته و تسلی خاطر بازماندگان ایفا میکنند.
در نتیجه، تنوع غذاهای مراسم ترحیم در ایران، گواهی بر غنای فرهنگی این سرزمین است. این غذاها، علاوه بر تأمین نیازهای جسمانی مهمانان، به عنوان یک پل ارتباطی بین فرهنگ و سنت عمل میکنند و هویت هر منطقه را به نمایش میگذارند.